Немесе коронавирусқа қарғыс
Тоғыз шырақ жанып тұр. Үлкен үстел басында жалғыз отыр. Балаларының бәрін атын айтып шақырды, ешкім дыбыс білдірмейді. Таң атып қалыпты. Түсі екен. Шошып оянды. «Бішміллә, бішміллә» деді тілі күрмеліп. Кәлима да жаттамаған еді. Құранды болса да білмейді. Бұл кемпір тіпті бата да бере алмайды, «мен ұмытып қалғам ғой» деген сылтауын бүкіл ел жатқа біледі. Бірақ, бақуатты. Әлі күнге дейін қазанға салынар әр грамм етке дейін есептеп әлек. Кейде өзі де ас-ауқат дайындай береді.
Орынша, Балым, Ханым. Бұлар бір анадан туған үш қыз еді. Биыл сәуірдің 10 күні Орынша 90 жасқа толды. Ал, Балым мен Ханым...
Балым осыдан 30 жыл бұрын жаман аурудан дүние салды. Тура шешесінің тағдырын қайталады: ол да осы атыөшкір дертпен күресіп, дұшпанға тілемес азаппен көз жұмған еді. Ханым болса, қылшылдаған 40 жасында байының әңгір таяғынан қашам деп есік алдындағы арыққа шүйдесімен құлап тіл тартпай кетті.
Орынша ойға шомды. Бойжеткен кезінде бір түс көрген болатын. Ақ сақалды дәруіш қолына үш тал гүл ұстатқан-ды. Үшеуі үш түрлі. Бірінің сабағы қысқалау, екіншісінің тікенегі көптеу, ал үшіншісі ұзын, бірақ, түрі күлгіндеу болатын. Қарап отырса, сол үш тал гүл үш қыздың тағдырын бейнелеген екен. Балым қысқа ғұмыр кешті. Бақыты да тым қысқа болды. Құдай қосқан жарымен бар болғаны екі-ақ жыл отасты. Жолдасы өндірістік жарақаттан ажал құшты. Ханымның өмірі өксікпен өтті: аузы бөтелкеден босамайтын, қолы қатынды ұрудан жалықпайтын жұғымсыз біреудің тепкісінде болды. Тікенегі көп тағдыр иесі сол Ханым. Ал, Орынша сол түсіндегі күлгін гүлді тағдыр иесі. Шүкір, биыл қазақ торқалы деп дәріптейтін 90 жасқа келіп отыр. Бұл жас әке-шешесіне бұйырмаған. Бауырларына да бұйырмаған. Тіпті тумаларында да мұндай ұзақ жасаған кісі есінде емес. Былайша Орыншаны бақытты деуге болады. Ері жақсы қызметте болды. Несібесі көл-көсір еді. Тек төтеннен келген дерттен ерте көз жұмды. Бүгінде бес ұлы, келіндері, қызы, немере, шөбере, шөпшекке дейін бар. Бірақ, ол өзін бақытты санамайды. Иә-иә, «бақытты емеспін» дейді. Өміріне өкпелі. Келім-кетім кісіге мүсәпірмін деп айтудан жалыққан емес. Жұрт іштей ғана астапыралласын айтып, үлкен кісі болғандықтан көп сөзге бармай, «апа, кім жетісіп жүр дейсіз» деп қысқа қайырады. Оның бақытсыздығы мынада: бастық болған баласы жоқ, дәулеті тасыған келіні жоқ, шет ел оқыған немересі жоқ. Орынша үшін бақыт осындай болуы керек. Көрші Ризық кемпір бақытты деп есептейді. Оның ұлы полковник, немерелері шет елде оқыған, келіндері бақуатты жерден. Орынша үшін бет түзейтін мұнара осы Ризық кемпір. Миының мың қыртысына сіңген дүние сол. Жатса-тұрса, сол Ризықты әңгіме етеді. Сол үздіксіз әңгімеден келін біткен қолға тұрақтамады.
Қазір жалғыз қызының қолында отыр, отырып қана қоймай, ол байғұстың бағын да байлап отыр. Кезінде күйеуге шығам деп таныстырған жігіттің бәрін Орынша кемсітіп болды. Ақырында әлгі ынжық қызы өмірінің күзі таянғанын сезіп, бір батылдығы ұстап, күндердің күнінде етегіне бала салып әкелді. Қазір ол да зіңгіттей жігіт болды. Балалары, келіндері, немерелері, шөберелері бәрі-бәрі обалы не керек, қолында барды әкеп осы кемпірдің алдына тосады. Ал, Орынша бәрібір риза емес. «Ешқайсысың Ризықтың бала-шағасына жетпейсіңдер!» деп кезекті «әнін» сала бастағаннан келгендер кетуге ыңғайланады. Шолжаңдау немересі Асылай болса, «әжешка, нравится тебе или не нравится, а мне фиолетово» дейді көзін тура қадап. Ылғи солай дейді. Онысын бұл түсінбейді, бірақ, оның сол тік мінезінен тіксінеді.
«Мынау ғой отырысым, маңдайым ашылмаған» деген әңгімені әсіресе Балым мен Ханымның балалары ауыр қабылдайды. Олар үшін анасының орнындағы адамның шүкір етпей сөйлеуі сүйектен өтеді. Ал, құда-құдағилар «жасында байқары жоқтың қартайғанда айтары жоқ, қайтсын енді...» деп әу бастан көндіккен. Ұлдары туған анасына қарағанда енелеріне етене жақын. Солармен кеңесіп, солармен ақылдасады.
Ал, күнтізбеде - сәуірдің 10-ы. «90 жасқа толған тойымды балалар дүркіретіп ресторанда өткізеді, Ризықтай болмасам да мәртебем өседі, төрде отырамын, сыйлық аламын, жақсы тілектер тыңдаймын» деп көңіл демдеп жүрген Орыншаның дәмесінің дымы қалмай күл-талқаны шықты. Балаларының біреуі де ат ізін салмады. Қызы «мама, кәрәнәвирус деген ауру жаман, үлкен кісілерге қауіпті» деп қайталай береді. Орынша түсінбеді. Небір нәубеттен өттік, о несі-ай қайдағы бір нәрсені сылтау етіп... деп күйгелектене бастады. Сөйтті де таяғына сүйеніп, іштегі өкпені төгу үшін Ризық кемпірдің үйіне бет алды. «Мәссаған, безгелдек!». Әншейінде ашық тұратын қақпасы тарс жабық. Тұтқасына мәрліні шылқытып байлап қойыпты. Құрсын! Не бәле тағы? Бұл тарсылдатып терезесін ұра бастады.
- Апа-ау, амансыз ба? ,- деді Ризықтың пысық келіні терезенің ар жағынан.
- Ау, үйге кірейік та!
- Апа, коронавирусқа байланысты ешкімді сырттан кіргізіп отырған жоқпыз. Ренжімеңізші... Енді бірде...
Орынша сөздің аяғын күтпестен теріс бұрылды, тамағына тас, көзіне жас тығылды. «Қара, бұларды, бәрі бірігіп, менен теріс айналуын» деп, денесі қалш-қалш етті. Әншейінде күншуақтап отыратын Шоман шал да көрінбейді. Тіпті балаларын коляскаға салып алып, олай-былай жүретін көрші келіншектер де жоқ. Есік тұтқасын тарта бергенде қарсы беттегі мұғалім Ғалима «сәлембердік» деді, бұл қуанып кетіп, «қызым, осы а мне пиалетіві деген не нәрсе?» деді әлдене есіне түскендей. «Негізі, әдепкіде күлгін түсті айтатын, қазір жастар «маған бәрібір» дегенді солай айтып жүр» деп көрші келіншек үйіне кіріп кетті.
Орыншаның бойын тер шалды. Қуыс бөлмеге барып, уһілеп жүріп, киім ауыстырды. Күнтізбеге қарап еді, жұма екен. «Жұма ғой, жеті күлше тарату керек еді әруақтарға иіс шығарып, шалдың, Балым мен Ханымның, рухына да біраздан бері Құран оқылмады...» деп бір ойлап қойды. «Әже, шәй ішесің бе?» деді немересі құлаққабының бір шетін суырып. «Иә!».
Дағарадай үстел басында Орынша жалғыз отыр. Дәл түсіндегідей. Коронавирусқа қарғыс айтып. «Хе, кәрәнәвирус! Мықты болдың ғой, тіпті анау Ризық кемпірдің үйі тамын тас қамал етіп алыпты». Гүлді кеседегі шәйді ернін сылп еткізіп, ұрттады да, «а мне пиалетіві» деді шәмбені еденге тырс еткізе түкіріп.
