Өтіп бара жатқан жылдың маңызды оқиғалары
ҚазТАГ халықаралық ақпараттық агенттігі 2017 жылдың 10 маңызды оқиғасын анықтады.
1. Қуандық Бишімбаевтың ісі
2017 Ұлттық экономика министрі Қ.Бишімбаевпен жанжалдан басталды. Ол алдын ала келісілген адамдар тобында бірнеше рет пара алған деген күдікпен ұсталған.
Ол бұрын өзі басқарған «Бәйтерек» холдингтік компаниясында туындаған мәселелерге байланысты жұмыстан шығарылды. Тергеу барысында пара алудың 8 фактісі және 1 млрд теңге көлемінде ақшаны ұрлау туралы бір факт мәлімденді, қазан айының соңында Қ. Бишімбаевтың істері сотқа шықты, онда ол айыптаулардан бас тартты және айыпты толық көлемде мойындамады. Тергеу барысында қазақстандық қоғам оған әр түрлі баға берді.
2. Универсиада-2017
29 қаңтар мен 8 ақпан аралығында Алматы қаласында 28-ші қысқы халықаралық студенттік және жастар спорт жарыстары өтті.
2017 жылғы қысқы Универсиадада әлемнің 54 елінен 1613 спортшы қатысты. Жарыстар 12 спорт түрінде өтті, 85 медаль жиынтығы ойнатылды.
Қысқы студенттік ойындарда қазақстандық спортшылар 11 алтын, 7 күміс және 16 қола медаль жеңіп алды.
3. ЭКСПО-2017 көрмесі
10 маусым мен 10 қыркүйек аралығында Астана қаласында «Болашақ энергиясы» ұранымен ЭКСПО-2017 халықаралық мамандандырылған көрмесі өтті.
Көрмеге әлемнің 115 елінің павильондары қатысқан, оның ішінде Біріккен Ұлттар Ұйымы, Шанхай ынтымақтастық ұйымы, Мұнай экспорттаушы елдер ұйымы, Дүниежүзілік банк, Ислам ынтымақтастық ұйымы, Халықаралық ғылыми-техникалық орталық және т.б. қатысты. Ресми деректерге сәйкес, көрмеге 4 миллион адам келді.
4. Қазком Халық банкке өтті
2017 жылғы шілдеде Халық банкі Қазкоммерцбанктің қарапайым акцияларының 96,81% -ын Қазақстанның ең ірі қаржы институттарының бірігу ықтималдығымен сатып алды.
Сонымен қатар, Қазком клиенттері кепілдік бергендей, олардың қызмет көрсетуінде ешқандай өзгерістер болмайды, сатып алу қызметке әсер етпейді. Казком клиенттерінің банктік салым шарттары бойынша шарттар өзгертілмейді және осы келісімшарттардың мерзімі аяқталғанға дейін жалғасады, шоттардағы ақша кез-келген уақытта, бұрынғыдай қол жетімді болады. Қазкоммерцбанк жеке қаржы институты ретінде өз депозиттік саясатын жалғастырады.
5. Отын дағдарысы
Қыркүйек айында Қазақстанда отындық дағдарыстың белгілері пайда болды - автокөліктер бензин мен дизель отынын танымал брендтердің жетіспеушілігі туралы айта бастады.
Энергетика министрлігі «елде отын тапшылығы жоқ» деп мәлімдеді. Дегенмен, премьер-министр мен президент мұндай түсініктеме қабылдаған жоқ. Нәтижесінде, қазан айының басында Энергетика вице-министрі Әсет Мағауов отын және жанар-жағармай материалдарының ішкі нарығын тиісті түрде орындамағаны үшін және міндетін лайықты атқармағаны үшін жұмыстан босатылды, министр Қанат Бозымбаев сөгіс алды.
6. Экс-премьер-министр Серік Ахметовтың бостандыққа шығуы
21 қыркүйекте ҚР экс-премьер-министрі С.Ахметов бостандыққа шықты – оны бас бостандығынан айыру шешімін бостандығын шектеуге алмастырды.
Сот ол түрмеде отырған кезде өзін жақсы жағынан танытқанын, қылмысымен келтірілген залалды толық өтегенін, еңбекке адал қарағаны үшін 4 грамотасы, 4 ынталандыруы барын, тәрбиелік шараларға белсенді қатысқанын, тәртібі жақсы екенін ескере отырып, нәтижесінде өтелмеген 4 жыл 26 күнді бостандығын шектеуге алмастырды.
Еске салсақ, 2015 жылдың желтоқсанында ҚР бұрынғы премьер-министрі С. Ахметовты жеке мүлкін тәркілей отырып, 10 жылға бас бостандығынан айырған болатын. Ол сеніп тапсырылған мүлікті ұрлау, кәсіпкерлік қызметке заңсыз қатысу және ресми билікті асыра пайдаланғаны үшін сотталды.
2016 жылғы 14 наурызда Қарағанды облыстық сотының Апелляциялық кеңесі Ахметовті 8 жылға бас бостандығынан айырды, содан кейін ол сотқа «Тәуелсіздіктің 25 жылдығымен байланысты рақымшылық туралы» заңның ережелеріне сәйкес үкімді қысқартуды сұрап жүгінді. Әңгіме жазаның өтелмеген бөлігін ширагіне қысқарту туралы болды.
7. Медициналық сақтандыру мерзімін кейінге шегеру
Үкімет 27 қазанда Парламент Мәжілісінің қарауына 2018 жылдан 2020 жылға дейін міндетті әлеуметтік сақтандыруды енгізуді кейінге қалдыру туралы заңнамаға түзетулер пакетін ұсынды. Атап айтқанда, азаматтардың, қызметкерлердің, өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың, соның ішінде жеке кәсіпкерлер мен азаматтардың азаматтық-құқықтық келісімшарттарына, сондай-ақ 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап азаматтардың жеңілдікті санаттарына мемлекеттік жарналарға төленетін жарналарының мөлшерін анықтау ұсынылды.
Сонымен бірге жұмыс берушілердің 2017 жылғы 1 шілдеден бастап күшіне енген әр қызметкерге МӘМС қорына салымдар мен аударымдарды төлеу міндеттемесі туралы норма жұмысын жалғастыруда.
8. Латынға көшу
27 қазанда 2025 жылға дейін қазақ тілін кириллицадан латыншаға кезең-кезеңімен көшіру туралы шараларды бастау туралы жарлыққа қол қойылды.
Кириллицадағы ескі әліпби әріптері олардың фонетикалық ұқсастығы негізінде ауыстырылады. Өзгеріске ұшырауы мүмкін жаңа нұсқасында кириллицадағы 42 әріптің орнына 32 белгі қолданылады, оның 9-ы апострофпен жазылады және ерекше дыбыстарды білдіреді. Алайда апострофы бар әріптер де барлығына ұнамады. Бұл нұсқаны қолдамайтындардың айтуынша, аталмыш жағдайда оқу қарапайымдылығы мен жеңілдігі жойылады.
9. Кеншілердің ереуілі
11 желтоқсанда ертеңгісін «АрселорМиттал Теміртау» АҚ көмір департаментінің төрт шахтасының түнгі ауысымының жұмысшылар тобы өз жұмыс орындарынан кетуден бас тартқан.
12 желтоқсанда ереуілге шыққандар саны компанияның барлық 8 шахтасында 684 адамға дейін жеткен. Кеншілердің талаптары, атап айтсақ, келесідей болды: жалақыны 100% көтеру, 2017 жылға 13-ші жалақыны төлеу, қауіпсіздік техникасы бойынша ай сйаын емтихан алуды тоқтату, «Шахтер» демалыс үйі мен «Жартас» шипажайына жолдамалар санын көбейту, жалақы түбіртектері мен кеншілердің жеңілдік зейнетақыларын қайтару.
10. Ұлттық қордың $22 млрд бұғаттау
Қазақстанның Ұлттық қоры қаражатының $22 млрд сомасы америкалық Bank of New York Mellon бельгиялық филиалының шотында бұғатталды. Себеп – молдавиялық бизнесмен Анатолий Стати мен оның компаниясының ҚР үкіметіне қарсы талап арызы. Сонымен, А.Стати ҚР үкіметін өз мүлкін рейдерлік жаулап алу әрекетіне айыптады және $4 млрд. көлемінде шығынның орнын толтыруды талап етті. 2013 жылдың қаңтарында Стокгольм сауда палатасының Арбитраждық соты Қазақстанның Энергетикалық хартия туралы шартты бұзғанын анықтады және үкіметке А.Статиге $500 млн, көлемінде өтемақы төлеуге міндеттеді. Бірақ Қазақстан осы күнге дейін төлеуден бас тартып келді. Енді ел қаржыны бұғаттауға тырысып, банкпен де соттасып жатыр.
26 желтосқанда үкімет отырысынан кейін ҚР әділет министрі Марат Бекетаев журналистермен әңгімесінде Қазақстан төлеуге тиіс жоғары сомасы - шынымен де $500 млн.екенін растады.
«Бұл қаржы ($22 млрд – ҚазТАГ) ҚР меншігінде қалады. Олар тәуелсіз иммунитетпен сақталған. Жақын болашақта бұл активтерді біреулерге беру, сату мүмкін емес. Қауіптер талап арыз сомасымен шектелген – шамамен $500 млн, $22 млрд ешкім ешқашан ала алмайды. Біз тіпті даулы болып тұрған соманы да бергіміз келмейді, себебі арбитраждық шешім заңсыз жолмен алынған деп санаймыз», - деді М. Бекетаев.
Қатырылып тастаған $22 млрд – бұл Қазақстанның ЖІӨ 17% және Ұлттық қордың қаржысының 40%. Bank of New York Mellon ҚР Ұлттық банкімен жасаған шарт бойынша кастодиондардың бірінің рөлін атқарады, яғни активтерді сақтау мен басқаруды ұйымдастырады.
Дереккөз: ҚазТАГ
Фото: korrespondent.net
