Қаз   Рус

Қазақстан: экономикалық ғажайып

54 қаралды
0
Сергей ЗЕЛЕПУХИН
Вторник, 12 Дек 2017, 14:00

Ұлттық экономика министрлігі оны жасай ала ма?

Кейбір үкіметтің бастамалары таңқаларлық. Қазақстанды 2025 жылға дейін дамытудың жаңа стратегиялық жоспары да сондай сияқты. Мысалы, халықтың сатып алу қабілеттін өсіру. 

Оқи отырыңыз
Әлемде жылына қанша пара алынады

Армандауға болмай ма?

Үстіміздегі жылдың 28 қарашасында өткен Үкімет отырысында Ұлттық экономика министрі Тимур СҮЛЕЙМЕНОВ 2025 жылға дейін Қазақстанның стратегиялық даму жоспары бойынша үкімет қол жеткізетін бірқатар экономикалық мақсаттарды баяндады.

Орталық атқарушы орган ретінде, СҚП бойынша жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнім тағайындалды.

«2025 жылға дейін халықтың жан басына шаққандағы ЖІӨ-нің сатып алу қабілетінің паритеті бойынша 46 100 АҚШ долларына дейін өсуін қамтамасыз ету қажет», - деді министр.

Т.Сүлейменовтың сөйлеген сөзінде өндіріс әдісімен есептелетін қосымша құны бойынша халықтың жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнім индикаторы туралы емес, сатып алу қабілеттілігінің теңдігімен халықтың жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнім көрсеткіші туралы болған. 

Айтпақшы, соңғы көрсеткіш белгілі бір елдің халқының әл-ауқатының орташа өсуін бағалау үшін ыңғайлы, ал бірінші индикатор басқа елдердің сатып алуларының әлеуетін (халықтың) дәлірек көрсетеді.

Бірден көзге түсетіні, бұл біріншіден, шамадан тыс өршілдік, ал екіншіден, осы көрсеткіш бойынша үкімет мақсатының қол жетімсіздігі.

Біріншісіне - Дүниежүзілік банк (ДБ) мәліметтері көрсетіп тұр. Бұл деректерге сәйкес 2015 жылы Германия, Австралия және Бельгия сатып алу қабілетінің паритеті бойынша жан басына шаққандағы салыстырмалы ЖІӨ 47,999 АҚШ доллары (17-орын), 46 466 АҚШ доллары (19-орын) және $ 45 608 (20-орын), тиісінше.

Аталған мақсаттардың қол жетімсіздігі Дүниежүзілік банктің деректеріне сәйкес өткен жылмен салыстырғанда Қазақстандағы сатып алу қабілетінің паритеті бойынша халықтың жан басына шаққандағы ІЖӨ осы елдерге қарағанда 2 есе аз - 25 045 доллар (49-шы орын) болған.

Бұл мақсатқа жету үшін Ұлттық экономика министрлігі (ҰЭМ) 2017 жылы осы көрсеткіштің өсуін және алдағы 7 жылда жылына $ 2,5 мыңнан асатындығын қамтамасыз етуі тиіс.

Дүниежүзілік Банктің деректері бойынша 2016 жылы Қазақстандағы сатып алу қабілетінің паритеті бойынша жан басына шаққандағы ЖІӨ 219 АҚШ долларына ғана өсіп, 25 264 долларға дейін жеткен болса, оны үкімет шенеуніктері қаншалықты іске асыра алады?

Министрлер де біртүрлі болады

Әрине, 2015 және 2016 жылдардағы дағдарыс жылдары және Қазақстан экономикасының өте қиын болғанын ұзақ уақыт талқыға салуға болады, сондықтан көрсеткіштің өсуі өте аз болды деп.

Дегенмен, алдағы жылдарда СҚП-ға жан басына шаққандағы ЖІӨ-нің жылына 2,5 мың АҚШ долларынан артық өседі деп күтілетіні күмән тудырады.

Ең үлкен баға бойынша бұл мақсат үшін Қазақстан экономикасының жалпы өнімі 2025 жылға дейін жыл сайын орташа есеппен 10% -ды құрайтын «семіз» 2000-шы жылдарға қайта оралуы тиіс.

Оқи отырыңыз
Теңге тағдыры ОПЕК қолында

Дегенмен соншалықты оптимистік болжам жасайтын салмақты ең болмағанда бір сарапшы табылар ма екен. Керісінше, соңғы жылдары қазақстандық экономикада қалыптасқан жағдай балалар ертегісіндегі мына бір белгілі сөзді еске түсіреді: «бізге тек түн тұрып, күн шыдасақ болғаны». 

ҰЭМ статистика комитетінің ақпарынша, Қазақстандағы ЖІӨ 2013-2016 жыл аралығында көз алдымызда азайып кетті. Егер 2013 және 2014 жылы оның көлемі сәйкесінше, $236,6 млрд және $221,4 млрд болса, онда 2015 жылы $184,4 млрд, ал бір жылдан кейін – тіпті $137,3 млрд. болды.

Және 2017 жылы экономикамыз жоғарылағанына қарамастан, ең алдымен мұнай бағасының өсуінің арқасында, алдағы жылдар 2025 жылға дейін бұдан да жақсы болады, немесе, кем дегенде осындай болады деген нық сенім жоқ. 

Айта кетерлігі, алдыңғы ұлттық экономика министрі Қуандық Бішімбаевтың экономикалық таңғажайыптарға деген сенімі барынша салмақты, ал болжамдары- шындыққа жанасатын еді. 

«2025 жылға дейін алғашқы жетістіктеріміздің бірі – азаматтардың әл-ауқатының көтерілуі. Біздің міндетіміз – халықтың жан басына шаққандағы ЖІӨ-ді сатып алушылық қабілет бойынша $35 мыңға жеткізу», - деді шенеунік 2016 жылдың қарашасында саясаткерлермен кездесіп, Қазақстанның 2025 жылға дейінгі стратегиялық жоспарын талқылағанда.

Яғни ұлттық экономика жаңа министрі кезінде қарастырылып отырған көрсеткіштің мақсатты мәні бірден $11 мыңға өсті – былтырғы жылдың қорытындысы бойынша қосымша құн бойынша есептелген жан басына шаққандағы ЖІӨ-нен де көп болды. Статкомның ақпарынша, 2016 жылы бұл көрсеткіш $7715 болды, яғни 2013 жылғы $6176-дан түсіп кетті, ол сол кезде Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағы ең жоғарғы $13 891 мәніне жеткен болатын.

Оқи отырыңыз
Қазақстан білім беру индексі бойынша 35-орында

Жарқын болашаққа күмән бар 

Егер сатып алушылық қабілет тепе-теңдігі бойынша жан басына шаққандағы ЖІӨ көрсеткіші бойынша егер біздің республика 2015-2016 жылдары ВБ ақпарына сәйкес, елдердің алғашқы бестігіне кіріп, 49-орында болса, онда жан басына шаққандағы ЖІӨ көрсеткіші бойынша қосымша құн бойынша жағдай барынша төмен. 

Халықаралық валюталық қор рейтингіне сәйкес бұл параметр бойынша Қазақстан 2016 жылы бірден Ливияның алдында (84) 83-орынға шықты. Оның үстіне қордың бұл көрсеткіш бойынша бағасы статкомитеттің ақпарымен сәйкес келмейді. ХВҚ ақпары бойынша Қазақстанда қарастырылып отырған индикатор былтыр $6472 деңгейінде бағаланды.

Қызық жайт: егер қор мәліметі бойынша қарасақ, онда Ливиядағы жан басына шаққандағы ЖІӨ шегі - $12 377 - 2010 жылға сәйкес келді, яғни ішкі қақтығыс туындағанға дейін бұл мемлекетте және батыс елдердің интервенциясында 2011 жылы. Бұл ретте өзара соғыстардың 5 жылға созылуынан Ливияда бұл көрсеткіш, ХВҚ ақпары бойынша, $6219 төмендеген, 2016 жылы $6158 дейін. Қайталап айтайық, Қазақстанда бұл көрсеткіш тек 3 жылда төмендеді, 2013 жылдан 2016 жылға дейін, дәл сол көрсеткішті көрсетті - $6176.

Сонда атап айтсақ, Қазақстанда ішкі тұрақтылыққа қарамастан, дағдарыс пен ұлттық валютаның көптеген девальвациясы қарастырылып отырған индикаторды мұнай бағасының төмендеуімен бірге Ливиядағы ішкі әскери қақтығыстың кесірінен орын алған көрсеткішке ұқсас қылды. 

Әрине, салыстыру барынша шартты, бірақ ол қазіргі қазақстандық үкіметтің экономикалық таңғажайыптар жасауға қабілетті ме жоқ па дегенді ойлануға себеп болады. Себебі тіпті ішкі тұрақтылық жағдайында да ол дағдарыстық жағдайда 2014-2016 жылдарға қосымша құн бойынша есептеген жан басына шаққандағы ЖІӨ екі мәрте төмендеуіне жол бермеуге қабілетсіз болып шықты.

Дереккөз: ҚазТАГ

Фото: kapital.kz

Журналист
– Бір ел - екі тіл едік. Енді "Бір ел - екі әліпби" болатын сияқты.
Исповедь молодого сантехника и молодого акима. Часть 1
- ВЛАДИМИР, огромное Вам человеческое спасибо от всей души и чистого сердца, самое главное здоровья и ещё раз здоровья. На таких людях как Вы, города и держатся. Профессионалов как Вы, необходимо ставить руководителями, которые знают проблему из внутри. Ещё раз ОГРОМНОЕ СПАСИБО!!!!!!!
Когда правительство возьмётся за яйца
- Просто шедевральная статья. Особенно в точности описывает функции партий, которые описаны в данной статье. Изречения которые должны быть прочитаны и приняты во внимание. Самое главное чтобы данный ежедневник был прочитан и принят во внимание. (Про выражение где фигурирует Троцкий просто ШЕДЕВРАЛЬНО и в точку)...
Отчего после публикаций Ratel.kz нервничают в ТОО "AB Energo"
- Сергей, ОГРОМНОЕ Вам спасибо за новое расследование. Всегда держите в напряжение. Ожидаем продолжение... (Интересно, что скажет ещё на это и ГУ "Аппарат акима Абайского района Карагандинской области)
Премьер Смаилов как аманат Назарбаева
- Спасибо большое , здоровье и удачи Вам и Вашим близким, то что Вы творите лучше всех государственных программ по воспитанию . Готовая программа к действию для улучшения жизни населения. Огромное удовольствие что у нас имеется такие журналисты и такой коллектив.
Депутатский запрос фракции "Ак жол": чем комитет гражданской авиации занимался пять лет
- Если случится ещё трагедия , то кого будут винить опять? Всех собак спустили на авиакомпанию Bek Air, хотя надо было просто решать проблему с незаконными постройками намного раньше этой катастрофы. Нельзя это так оставлять. Всех пересажать за коррупцию , кто являлся корнем проблемы!
Все дороги ведут в Каражал: горькая начинка "сладкого пирожочка"
- Огромное спасибо автору за проделанную работу! Только в нашей группе более 100 человек постравших от этой компании в лице гендиректора Максата Токмагамбетова, бессовестного, наглого мошенника, который почему-то до сих пор остаётся безнаказанным, хотя прокуратура и следственные органы завалены сотнями, сотнями заявлений пострадавших. Но мы не остановимся и будем добиваться, чтобы этот "человек", наконец-то, понёс наказание!
Как аким Досаев уничтожает Алматы и рейтинги президента Токаева
- Каменское плато- в р-не обсерватории идет застройка, хотя весной сошел оползень на ул Алмалыкской. Акимат частично помог организовав сброс воды с вышележащего участка на нижнюю часть улицы и домовладельцу в расчистке. Но других мер по предотвращению развития оползневой зоны не принято. Вырублен сад, на месте его строится элитный комплекс Вилла Белгравиа. Летом, здесь нехватка воды, отключения электроэнергии, что будет при вводе в эксплуатацию этого, т.к.доп коммуникаций застройщик не делает.